Khi AI trở thành thước đo “thời đại” của con người

tháng 10 25, 2025

Khi AI trở thành thước đo “thời đại” của con người

Có những buổi trò chuyện tưởng chừng bình thường nơi công sở, nhưng lại khiến ta suy nghĩ mãi không thôi. Câu chuyện giữa tôi và anh sếp - chủ doanh nghiệp hôm đó là một ví dụ.

Một khách hàng người Nga đã xin anh một tấm ảnh sản phẩm mẫu. Anh gửi đi, và chỉ một giờ sau, họ gửi lại anh một thước phim dài khoảng 15 giây, là một đoạn video giới thiệu sản phẩm từ chính tấm ảnh ấy. Anh kể, "Anh shock, sao có thể được vậy?" và khi họ đáp rằng "AI làm đấy", anh bảo rằng mình đã thức trắng cả đêm để tìm hiểu, vì không tin công nghệ đã tiến triển nhanh đến thế. Anh nói: "AI bây giờ quá siêu, đến nỗi các bản vẽ kỹ thuật cũng có thể dựa trên ý tưởng của mình mà vẽ ra một cách chuẩn xác".

Sáng hôm sau, anh gọi tôi và người bạn cùng phòng sale-marketing sang xem video đó. Buổi chia sẻ kéo dài gần một tiếng, và trong suốt thời gian ấy, tôi chỉ thấy trong lòng mình dâng lên một nỗi trầm tư nặng nề. Anh kể tiếp rằng, khi anh tham khảo người bạn làm ở một công ty đối tác về đề xuất mua thiết bị quay chụp của tôi (tôi tiết kiệm cho anh ta đến mức chỉ xin đề xuất một điện thoại hệ điều hành android có tích hợp AI, gimbal và 1 hộp micro loại rẻ nhất để phục vụ quay video ngắn thường ngày, chứ không dám đòi hỏi một chiếc máy ảnh có khả năng quay chụp chuyên nghiệp nữa!), người bạn kia của anh sếp cười:

"Công ty em đâu cần người quay chụp làm gì, quăng hết cho AI làm. Anh lạc hậu rồi. Em thấy nhân viên bên anh toàn trẻ trẻ, không lẽ họ không biết đến AI để đề xuất cho anh sao? Còn mấy cái thiết bị quay chụp, cái đó là việc của bọn YouTuber mới cần đến thôi. Bên em giờ đội sale - marketing chỉ còn hai người, mỗi đứa vận hành một việc, telasale cũng xài AI luôn, nhân viên sale chỉ cần trực máy và điều chỉnh AI thôi."

Tôi nghe tới đó mà không khỏi sửng sốt. "U là trời! Như thể cái anh bạn đó đang coi thường tôi làm việc như một YouTuber quê mùa!?", tôi nghĩ thầm, shock không phải vì AI giỏi, mà vì cái cách người ta xem thường những công việc vẫn đang sống nhờ bàn tay và con mắt con người.

Cái anh bạn kia - người nói câu "đó là việc của bọn YouTuber" có lẽ quên mất rằng những YouTuber mà anh ta khinh thường ấy lại là những người tự chủ được cuộc sống của mình, làm chủ công việc và tài chính, không phải phụ thuộc vào ai trả lương. Nếu là tôi, chỉ cần kênh YouTube bật kiếm tiền được, có lẽ tôi đã nghỉ việc từ lâu rồi. Nếu kênh tôi phát triển mạnh, có thể tôi sẽ thuê cả một trợ lý hỗ trợ mình về lịch trình và quay dựng, chứ chẳng phải ngồi đây nghe những lời flex như thế.

Tôi không phản đối việc ứng dụng AI vào vận hành doanh nghiệp. Tôi cũng đang dùng AI mỗi ngày trong công việc content của mình. Thậm chí tôi còn làm nhạc, thiết kế thumbnail... bằng AI đây và đã khoe gì với ai đâu, vì ai cũng biết xài mà! Nhưng tôi chỉ thấy... quá đua đòi khi nghe người ta flex vô mặt như vậy. Tôi biết, đằng sau những lời "thức thời" ấy, là nỗi sợ tụt lại phía sau, là cái sĩ diện của con người thời 5.0, khi công nghệ bỗng trở thành thước đo cho sự hiện đại.

Các cấp lãnh đạo bây giờ, khi biết AI có thể thay con người làm một số việc tự động, bắt đầu nói ra những lời "đe dọa" kiểu:

"Nếu AI có thể giúp anh làm các công việc lặp lại như viết bài, dựng video,... thì xin lỗi nha, bạn Trinh (là tôi) sẽ thất nghiệp ngay. Vì như vậy, anh có thể đầu tư AI như cách trả lương cho một nhân viên hằng tháng để nó làm việc. Thậm chí, cần báo cáo hay đánh giá gì chỉ cần kiểm tra lịch sử làm việc hoặc bấm xuất file báo cáo là có, khỏi cần phải nói nhiều lời cho nhân viên mới hiểu".

Nghe xong, đầu tôi bắt lùng bùng. Tôi hiểu anh nói không sai - về mặt kinh tế, AI quả thật là một "nhân viên lý tưởng": không mệt mỏi, không phàn nàn, không cần động viên. Nhưng điều khiến tôi choáng không phải là công nghệ, mà là cái cách người ta sẵn sàng đánh đổi nhân tính sáng tạo để đổi lấy sự tiện lợi cơ học.

Tôi có thể học cách vận hành AI để làm việc, thậm chí có thể làm video bằng AI nếu công ty muốn tiết kiệm chi phí đầu tư máy móc ban đầu. Nhưng câu hỏi là: chúng ta đang bắt kịp xu hướng phát triển, hay đang đua đòi theo người khác để khỏi thấy mình "lạc hậu"?

Nếu thật sự là bắt kịp xu hướng, thì cũng phải nhìn lại nhu cầu thực thế của doanh nghiệp. Liệu công ty chúng tôi - với quy mô còn nhỏ, lượng nội dung sản xuất chưa đến mức "ngập đầu", có cần phải đổ tiền vào AI để làm cả những video giới thiệu sản phẩm thật, review sản phẩm, hoạt động sản xuất thật? Hay chỉ vì muốn chứng minh rằng "mình cũng xài AI như thiên hạ"?

Tôi đã nói với anh sếp (ông chủ công ty) bằng tất cả sự bình tĩnh:

"Hiện tại công ty mình chưa sản xuất content nhiều đến mức phải ứng dụng AI. Việc em đề xuất mua điện thoại và phụ kiện quay chụp là để làm nhiều loại video khác nhau, không chỉ giới thiệu sản phẩm. Em xử lý video mượt mà, em dùng CapCut, nó cũng có tích hợp AI..."

Anh lại hỏi:

"Vậy còn công tác nhắn tin trả lời khách hàng trên các trang social thì sao?"

Tôi đáp:

"Chỉ có vài tin nhắn thôi, em tự trả lời cũng được."

Anh hỏi tiếp:

"Còn nhắn tin chăm sóc khách hàng cũ?"

Tôi đẩy qua bạn Trang - nhân viên sale. Và đến lúc đó, anh mới chốt:

"Vậy thì ít nhất cũng đề xuất được cho anh một AI có thể hỗ trợ em chăm sóc khách hàng cũ, nhắn lịch bảo trì, giới thiệu sản phẩm mới,... chứ dữ liệu khách hàng chỉ tính những khách hàng đã mua sản phẩm đã nhiều như vậy rồi."

Ờ, đoạn này tôi thấy hợp lý. Một công cụ nhắc lịch và gửi tin tự động thì cũng đáng để xem xét. Nhưng rồi, sau cả buổi, điều anh thật sự muốn vẫn là "đầu tư AI cho marketing và sale". Anh mong chúng tôi tìm hiểu, review các phần mềm và viết báo cáo chi tiết. Tôi chỉ biết nghĩ thầm: "OK, anh muốn đốt tiền thì em cũng sẽ cố tìm ra cái tốt nhất cho anh. Dẫu sao thì anh cũng đang cho em cơ hội học hỏi thêm những cái mới. (cái này anh ấy cũng nói như vậy, rằng chúng tôi nên cố gắng cập nhật cái mới, đừng để tụt hậu như anh ấy, hi...).

Dẫu sao, với tôi, đó cũng là cơ hội để học thêm. Nhưng nhìn ở góc độ doanh nghiệp, với quy mô còn nhỏ, tôi không thể không tự hỏi: liệu chúng ta đang thực sự đổi mới, hay chỉ đang phung phí để mua lấy cảm giác hiện đại?

AI là công cụ - và đúng, nó có thể giúp con người tiến xa hơn. Nhưng AI không thể thay thế được ý thức nghề, tính cảm xúc cá nhân và khả năng suy nghĩ độc lập. Bởi sáng tạo không chỉ là "làm ra cái mới", mà còn là "hiểu tại sao mình làm điều đó". Nếu doanh nghiệp nào chỉ chạy theo xu hướng mà quên mất bản chất của lao động con người - thì dù có cả trăm mô hình AI, vẫn chỉ là đang sống nhờ ảo tưởng về tương lai.

Tôi không sợ AI hay lỗi thời vì không ứng dụng AI. Tôi chỉ sợ con người đánh mất mình trong cuộc chạy đua với nó. Vì sau cùng, công nghệ có thể thay ta làm việc, nhưng không thể thay ta cảm được ý nghĩa của công việc đó.

Tôi không hẳn cho rằng sếp tôi muốn đầu tư AI chỉ để "bằng người ta", nhưng thời điểm này, việc xây dựng cả một hệ thống AI vận hành dường như vẫn còn quá sớm. Nếu chỉ dừng ở mức sử dụng các công cụ AI để hỗ trợ sáng tạo nội dung thì hoàn toàn hợp lý, nhưng muốn biến nó thành một "nhà máy sản xuất content" thì lại là chuyện quá tầm và có phần dư thừa. Dẫu sao, sếp cũng đang cần lắng nghe những góc nhìn chân thực của tôi về vấn đề này trong bản báo cáo sắp tới. Và có lẽ, tôi sẽ bộc bạch hết những gì mình đang nhìn nhận vào trong đó.

Còn bạn nghĩ sao về ý tưởng của sếp tôi và cách anh bạn của sếp nói rằng "chỉ những YouTuber mới cần đầu tư thiết bị quay chụp"?

#vuontamhoncuatrinh

Tìm kiếm Blog này

Vườn Tâm Hồn Của Trinh

Khi AI trở thành thước đo “thời đại” của con người

Nhận xét

Đăng nhận xét