Trong thời đại ngôn từ bị thương mại hóa, thế nào là một người viết chân chính?

Có lẽ chưa bao giờ con chữ lại được "sản xuất" nhiều như hôm nay. Từ mạng xã hội, báo chí, quảng cáo, đến những chiến dịch truyền thông quy mô lớn, chữ nghĩa trở thành một loại hàng hóa, được đo bằng lượt xem, chỉ số tương tác và doanh thu mang lại. Ngành công nghiệp viết bùng nổ, tạo nên vô số cơ hội nghề nghiệp, nhưng đồng thời cũng khiến việc cầm bút đánh mất phần nào ý nghĩa vốn có của nó. Trong vòng xoáy đó, câu hỏi về "một người viết chân chính" bỗng trở nên dây dứt hơn bao giờ hết: làm thế nào để vừa tồn tại giữa thị trường, vừa không phản bội linh hồn của chữ?

NGÀNH CÔNG NGHIỆP VIẾT - NƠI LÝ TƯỞNG VÀ MƯU SINH VA CHẠM

Ngày nay, viết không còn là đặc quyền của giới văn chương. Nó trở thành kỹ năng nghề nghiệp, công cụ bán hàng, thậm chí là một "công nghiệp nội dung" trị giá hàng tỷ đô. Người viết có thể là copywriter, content creator, biên tập viên, nhà báo, ghostwriter,... Họ không chỉ viết bằng cảm xúc, mà còn viết theo nhu cầu thị trường, theo chiến lược truyền thông, theo yêu cầu của thuật toán.

Điều này, ở một góc độ, là tín hiệu đáng mừng. Nghề viết được thừa nhận, được trả công, và người viết có thể sống được bằng chữ. Nhưng ở chiều ngược lại, khi chữ nghĩa trở thành sản phẩm, nó bắt đầu bị chi phối bởi "người mua". Cái đẹp, cái thật, cái sự sâu sắc dần nhường chỗ cho những dòng viết ngắn gọn, dễ hiểu, dễ lan truyền.

Một người viết có thể dành hàng giờ để tra cứu, chỉnh sửa, tìm nguồn đáng tin cậy; nhưng cuối cùng bài viết ấy lại thua thiệt trước vài dòng giật tít đầy màu mè.

Giữa lý tưởng và mưu sinh, người viết hiện đại phải lựa chọn mỗi ngày: hoặc giữ giọng của riêng mình và chấp nhận chậm bước, hoặc hòa vào đám đông để không bị bỏ lại. Và chính ở khoảnh khắc giằng co đó, giá trị thật của một cây bút được thử thách.

SỰ KHÔ KHAN KHÔNG NẰM Ở TRI THỨC, MÀ Ở CÁCH TA TRUYỀN TẢI NÓ

Không ít người cho rằng viết trung thực, viết chuẩn xác thì khô khan, cứng nhắc. Rằng những bài viết "có tâm" thường không hấp dẫn, vì thiếu sự bay bổng. Nhưng bản chất của vấn đề không nằm ở tri thức, mà ở cách con người khiến tri thức trở nên có hồn.

Kiến thức khi được viết bằng trái tim, có thể chạm đến cảm xúc không kém gì một bài thơ. Một bác sĩ chia sẻ về bệnh lý nếu hiểu người bệnh, họ sẽ viết ra những câu chữ vừa khoa học, vừa ấm áp. Một người làm trong lĩnh vực kỹ thuật, nếu thật sự yêu công việc, họ có thể khiến người đọc thấy được đam mê trong từng câu chữ. "Khô" hay "mềm" không nằm ở chủ đề, mà ở người kể chuyện.

Người viết chân chính hiểu rằng ngôn từ không phải để tô điểm, mà để làm sáng tỏ. Họ không cần mỹ miều hóa sự thật, nhưng có thể khiến sự thật ấy được nhìn bằng ánh sáng của sự thấu cảm. Giữa hàng ngàn bài viết được tạo ra mỗi ngày, chỉ những câu chữ có linh hồn mới có thể khiến người đọc dừng lại, thậm chí là suy nghĩ thêm một chút trước khi lướt qua.

VIẾT CHÂN CHÍNH LÀ SỰ HÒA HỢP GIỮA TRUNG THỰC, CHUYÊN MÔN VÀ CẢM XÚC NHÂN VĂN

Một người viết chân chính không chỉ trung thực với thông tin, mà còn trung thực với chính mình. Họ không để con chữ phục vụ cho sự thao túng, hay biến ngôn từ thành công cụ làm đẹp cho cái sai. Họ tôn trọng sự thật, nhưng không lạnh lùng với con người. Bởi suy cho cùng, chữ viết không phải là thử để "đè lên" người đọc, mà là để "đưa tay" cho họ nắm lấy.

Người viết chân chính có thể linh hoạt, có thể sáng tạo, có thể kể chuyện bằng nhiều phong cách khác nhau, nhưng họ không để chữ của mình lừa dối người đọc hay khách hàng. Họ có thể viết quảng cáo, nhưng không dùng ngôn từ để gieo sợ hãi hay đánh vào điểm yếu của người tiêu dùng. Và khi viết cho cộng đồng, họ hiểu rằng mỗi chữ họ đặt xuống đều có thể tác động đến nhận thức của hàng trăm, hàng ngàn người khác.

Cái khó nhất của nghề viết không phải là làm sao để hay, mà là làm sao để thật. Viết thật không có nghĩa là thô ráp, mà là dám nhìn thẳng vào sự thật, dám viết điều đúng đắn dù nó không được đám đông tung hô.

Trong thời đại mà sự ồn ào dễ dàng lấn át chiều sâu, sự thật thường thua thiệt trước sự khéo léo, thì người viết chân chính là kẻ vẫn kiên định với niềm tin rằng: chữ nghĩa có linh hồn và linh hồn ấy không thể bị mua bán.

GIỮ NGỌN LỬA CHỮ NGHĨA TRONG THỜI BUỔI THƯƠNG MẠI HÓA

Khi công nghệ AI có thể viết thay con người, khi bài viết được đánh giá bằng lượt click thay vì giá trị tư tưởng, người viết càng phải tự hỏi: Điều gì khiến mình khác đi? Câu trả lời không nằm ở kỹ thuật, mà nằm ở tâm hồn.

Máy móc có thể viết đúng ngữ pháp, đúng cú pháp, nhưng không thể hiểu được nỗi trăn trở, không thể rung động trước một khoảnh khắc chân thật. Con người viết ra chữ, không chỉ để "thông báo" mà còn để "kết nối" giữa người với người, giữa tri thức và lòng nhân ái.

Bởi vậy, viết chân chính không phải là đứng ngoài thị trường, mà là bước vào đó với một trái tim tỉnh táo. Viết để sống, nhưng không để mất bản ngã. Viết để truyền cảm hứng, nhưng không thể đánh mất sự thật.

Giữa thời buổi chữ nghĩa bị đem ra mặc cả, có những người vẫn kiên định đi con đường chậm hơn, khó hơn, nhưng trong sáng hơn. Họ không cần gào lên để khẳng định mình là người viết chân chính. Họ chỉ cần viết đủ thật, để chữ tự khắc có trọng lượng, để ngôn từ của họ không chỉ tồn tại trên màn hình, trang giấy, mà còn ở lại trong tâm trí người đọc.

Bởi rốt cuộc, giá trị của người viết không nằm ở việc họ được bao nhiêu người biết đến, mà ở chỗ chữ của họ có làm ai đó tin thêm một chút vào sự tử tế của cuộc đời hay không.

#vuontamhoncuatrinh